Арслановлар гаиләсендә татарча гына сөйләшәләр
Ана теленә мәхәббәт, аңа буыннан-буынга сакчыл караш гаиләдә башлана. Туган тел өчен көрәшнең алгы сызыгында кем генә булмасын!
Без бүген Айгөл АРСЛАНОВАДА кунакта, ул хәтта шәһәрдә яшәп тә, улларына туган теленә кайнар мәхәббәт тәрбияли алган. Аның уллары өйдә татарча гына сөйләшәләр.
- Адель дә, Ислам да татар телен яхшы белүе белән, беренче чиратта, Кичкетанда яшәүче әти-әнием Наил белән Рәмзия Җиһангәрәевлар кирелеге белән бурычлы. Әби аларга туган телләрендә бишек җырлары җырлады. Малайлар бераз үскәч, аларга татар әкиятләре сөйләде, шигырьләр укыды. Әлегә кадәр туганнары Адельнең Габдулла Тукайның «Су анасы» дигән мәшһүр шигырен ике яшендә сәнгатьле итеп сөйләгәнән соң барсыда шаккатып искә алалар, - дип сөйли Айгөл.
Улларын авылдан алып кайтып, Әгерҗедәге балалар бакчасына биргәннән соң, башта төшенкелеккә бирелде: малайлар татар телен бөтенләй онытачаклар. Әмма әби өйдә татарча гына сөйләшергә бик каты җәза бирде. Бу әнинең сүзләре алар тарафыннан бүген дә тайпылышсыз саклана. Уллары үсә барган саен, Айгөл әнисенең хаклыгына ныграк ышана барды.
- Балалар туган телләрен яхшы белсеннәр өчен, алар белән бары тик туган телдә генә сөйләшергә кирәк. Гаиләбезнең шигаре - “Син татар икәнсең, туган телеңне бел!”. Мәктәптә татар теле укытучысы күпме генә тырышса да, гаиләдә туган телдә аралашу юк икән, аның файдасы юк, теле югала. Кайчак мондый күренешне күз алдына да китереп булмый: татар әбиләре кечкенә оныкларын ияртеп урам буйлап киләләр дә, сүзләрне бозып, русча сөйләшәләр. Ә бит нәкъ менә шушы әбиләр сабыйларның туган теленә булган мәхәббәтен уятырга тиеш, - ди әңгәмәдәш.
- Әби белән бабайда кунакта булганда безгә, гомумән, русча сөйләшү катгый тыела, - дип әңгәмәгә кушыла Адель. - Әгәр дә без онытылсак һәм үз сөйләмебезгә рус сүзләрен кертсәк, алар безне ишетмиләр яки әйтәләр: аңламыйбыз.
Кемгәдер әби белән бабай бик кырыс кебек тоелырга мөмкин. Ләкин бу алай түгел.
Рәмзия ханым белән Наил абый оныкларын чын татарлар итеп тәрбияләүнең нәтиҗәле ысулын таптылар. Шулай булмаса, Адель белән Ислам зур дәрт белән авылга ыргылыр идеме? Монда алар өчен чын мәгънәсендә иркенлек. Җәен бабай белән болында йөриләр, печәнлектә катнашалар, ә тагын әбигә бакчада бик теләп булышалар. Алтын көз җиткәч, табигатьтә рәхәтләнеп ял итәләр. Калкулыктан тирә-яктагы илаһи матурлыкны күзәтү нинди шәп... Әйе, малайлар өлешенә әбисе һәм бабасы янында бәхетле балачак туры килгән.
- Безнең нәсел бик зур. Мин үземә сигез буынга кадәр шәҗәрә төзү һәм оныкларны өченче-дүртенче буыннарда туганнар белән таныштыру бурычын куйдым. Нәтиҗәдә Адель белән Ислам кардәш-ыруларны ихтирам итеп үсәләр, туган-тумачалары белән бик теләп аралашалар, - дип, Рәмзия ханымның әңгәмәсенә кушыла.
Бу кырыс заманнарда, кайчак туганнары һәм апалары дошманлашканда, аның оныклары хәтта башка шәһәрләрдә һәм районнарда яшәүче ерак туганнар белән дә аралашалар! Бу хәл чын күңелдән соклану уята. Менә шундый чын тәрбия!
Адель һәм Ислам әнисен бик ярата һәм хөрмәт итә. Кайвакыт хәтта кызлардан да әнисенә карата шундый ук хисле мөнәсәбәт көтмисең. Айгөл инде күп еллар эчке эшләр бүлегендә эшли. Ул бик абруйлы полиция хезмәткәре. Аның эше борчулы, төн уртасына чаклы тоткарланып тора, Казанга еш командировкалар була.
- Малайларның мөстәкыйльлеккә өйрәтелүенә сөенеп туя алмыйм. Алар барысын да өйдә үзләре эшлиләр, рәхәтләнеп ашау әзерлиләр. Минем килүемә коймакларны да пешерә, төрле ризыклар белән сыйлый алалар, - дип билгеләп үтә бәхетле әни.
Менә Арслановлар да, кич белән бергә җыелып, рәхәтләнеп өстәл янында сөйләшеп утыралар.
Уллары әнине шатландыра, мәктәптә уңышлары белән сөендерә. Балалар укуда тырышып, спорт ярышларында, фән олимпиадаларында катнашалар. Ислам татар теле буенча олимпиада призеры булды.
-Егетләр генә үсә торган семьяда барысы да шулай шома була алмый. Ләкин мин һәрвакыт улларым белән уртак тел табам, алар мине ярты сүздән аңлыйлар. Минем малайлар мине борчуларыннан саклап калырга тырышалар, - ди Айгөл.
Улларын өлкәннәргә һәм милләтенә, гореф-гадәтләргә хөрмәт рухында тәрбияли ала торган бу анага соклану гына кала. Тик бу ана һәм бала бәхетенә күз тимәсен иде.
Рәмзия ЗАРИПОВА
Айгөл Арсланова уллары Адель һәм Ислам белән. / Гаилә архивыннан фото